Het is inmiddels al meer dan drie jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel. De oorlog, die begon op 24 februari 2022, is nog steeds bezig. In april komt er een bijzondere driedelige documentaireserie uit die terugblikt op één van de meest aangrijpende verhalen van deze oorlog: het verhaal van Marioepol en de mensen die daar 82 dagen lang ondergedoken zaten in een staalfabriek.
Overleven in de ondergrondse wereld van Azovstal
In de serie ’82 dagen in de hel’ zien we hoe duizenden inwoners van Marioepol vast kwamen te zitten in de ondergrondse bunkers van de Azovstal-staalfabriek. Ze konden nergens heen. De stad lag onder vuur, vluchten was bijna onmogelijk, en het enige wat overbleef waren de schuilplekken onder de fabriek. Geen daglicht, geen contact met buiten, bijna geen voedsel – en vooral: geen idee wanneer het zou eindigen.
In totaal vonden zo’n vierduizend mensen hun toevlucht in de oude bunkers. Deze stammen nog uit de Koude Oorlog en waren met elkaar verbonden via een stelsel van gangen. Sommige waren stevig genoeg om zelfs een nucleaire aanval te doorstaan, maar de meeste waren dat niet.
Het contrast tussen toen en nu
Marioepol was ooit een levendige stad aan de zee, met mensen die hun leven opbouwden, naar werk gingen en genoten van hun familie en vrienden. Nu werd diezelfde stad herschapen tot een kapotgeschoten ruïne. Inwoners vertelden over hun vroegere leven – over bloemen in de tuin, kleine ruzies in de keuken – dingen die ineens niet meer belangrijk leken, maar juist ook een pijnlijk contrast vormden met de situatie waarin ze nu zaten.
Terwijl boven hun hoofd de bommen vielen, probeerden de mensen ondergronds enigszins menselijk te blijven. Ze deelden voedsel, maakten kleine hoekjes van privacy, zorgden voor kinderen en probeerden elkaar mentaal overeind te houden.
De omstandigheden waren onmenselijk
De bunkers waren koud, vochtig en verstoken van frisse lucht. Mensen zagen hun adem in de lucht hangen. Sommigen konden nauwelijks slapen door de kou of het lawaai van de bombardementen. In sommige ruimtes was nog wat eten aanwezig, in andere leefden mensen dagenlang op een paar happen pap per dag. De geur was niet te harden – niet gek als je met zoveel mensen op elkaar zit, zonder stromend water of toiletten. Eén vrouw grapte zelfs: “Gelukkig had ik covid gehad, ik rook bijna niks.”
Wat de situatie extra schrijnend maakte, was de onzekerheid. Er was geen contact met buiten, geen nieuws, geen idee wat er ging gebeuren. Af en toe kwamen er nieuwe mensen de bunkers binnen, en zo druppelde er wat informatie door. Maar of het klopte? Niemand wist het zeker.
Ooggetuigen leggen alles vast
Wat de serie zo bijzonder maakt, is dat een groot deel van het beeldmateriaal is opgenomen door de mensen zelf, met hun mobiele telefoons. Ze filmden hun omgeving, elkaar, en spraken in de camera alsof ze wisten dat hun beelden ooit de wereld moesten bereiken. De rauwe echtheid van die beelden maakt diepe indruk. Je ziet geen opgepoetste tv-beelden, maar het echte leven – of eigenlijk: het overleven.
Een van de beelden laat een jongetje zien, liggend op een gammel veldbed onder een beschimmeld plafond. Zijn pyjamabroek blijkt gemaakt van een vuilniszak. Het zijn dit soort details die het verhaal zo tastbaar maken.
De fabriek houdt 82 dagen stand
Azovstal bleef ondanks alles 82 dagen overeind. Terwijl de fabriek dagelijks werd gebombardeerd, hielden de mensen daarbinnen vol. Ze wachtten, hoopten, en probeerden te overleven. Uiteindelijk werd de situatie onhoudbaar. Oekraïne besloot tot overgave. De burgers werden geëvacueerd, de militairen legden hun wapens neer en werden als krijgsgevangenen meegenomen door de Russen.
Sommige van deze soldaten en burgers zijn later vrijgelaten via een gevangenenruil. Hun verhalen zijn nu onderdeel van de documentaire, waarin ze vertellen over wat ze hebben meegemaakt – de angst, het verdriet, maar ook de ongelooflijke veerkracht die ze hebben laten zien.
Een indrukwekkende inkijk in het dagelijks leven in oorlog
De documentaire toont niet alleen de oorlog, maar vooral de mensen erachter. De gezinnen die opgesloten zaten, de ouders die hun kinderen probeerden gerust te stellen, de jongeren die probeerden hoopvol te blijven. Er ontstond een soort gemeenschap onder de grond. Mensen deelden wat ze hadden, hielden elkaar in leven, en probeerden zelfs wat structuur aan te brengen. Het is bizar om te bedenken dat zoiets mogelijk is onder zulke omstandigheden.
En tegelijk zie je ook de mentale tol. Niet iedereen hield het vol. De stress, de honger, de angst – het is bijna niet te bevatten. Toch laat de serie zien dat zelfs in de grootste ellende, mensen voor elkaar blijven zorgen.
Waarom deze documentaire gezien moet worden
’82 dagen in de hel’ is geen makkelijke serie om te kijken. Het is confronterend, emotioneel, en soms pijnlijk. Maar het is ook noodzakelijk. Het laat zien wat oorlog écht betekent. Niet in termen van strategie of politiek, maar in mensenlevens. In kinderen die geen speelgoed meer hebben. In ouders die hun gezin bij elkaar proberen te houden in een ruimte kleiner dan een garage.
De serie is een eerbetoon aan de kracht van gewone mensen in ongewone omstandigheden. Het herinnert ons eraan wat er op het spel staat in tijden van oorlog – en waarom vrede en menselijkheid nooit vanzelfsprekend mogen zijn. Je ziet de afleveringen hier: 82 dagen in de hel
